أبن المرجعية
25-08-2007, 05:22 AM
تعريف شيعه
شیعه یکی از دو مذهب اصلی دین اسلام است. شیعه، به معنای پیرو، عنوانی است که شیعیان دست کم از هجری به کار می‌برده‌اند و منظور «شیعهٔ امام علی» است. همچنین شیعیان دوازده‌امامی با نام «امامیه» نیز خوانده شده‌اند. برخی از اهل سنت ،بویژه در سده‌های گذشته، شیعیان را «رافضی» می‌خوانده‌اند.
«اما اصطلاحاً به مکتب و مذهبی گفته می‌شود که پیروی از اهل بیت پیامبر را در جمیع ابعاد اسلام، اعم از اعتقادی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مسائل عبادی و حتّی در زندگی فردی و اجتماعی، واجب و لازم می‌داند . مراد از پیروی اهل بیت این نیست که در مکتب تشیّع، قرآن و سنت عمل نمی‌شود، بلکه مراد آن است که قرآن و سنّت، باید از طریق اهل بیت به دست آورده شده، وانگهی به آن دو عمل شود .»[۱]
شیعه یکی از زیر شاخه‌های اسلام است که بعد از اختلاف بین اصحاب پیامبر بر سر تعیین جانشین او پیدا شد. باورهای سازمان‌یافته و کلامی شیعه امروز بر این است که تبیین و تفسیر امر دین پس از پیامبر و اداره امور مسلمانان بر عهده اشخاصی است، که از سوی خدا معین شده و دارای ویژگیهایی همچون عصمت و عدالت هستند، این افراد امام نامیده می‌شوند. نخستین امام شیعیان علی است. بر پایه باور شیعه، طبق احادیث متواتر محمد بارها پیش از درگذشتش و به ویژه در غدیر خم آشکارا به جانشینی او تصریح کرده بود.
بنیاد باورها
شیعیان علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند. اصل عدل بین شیعیان و معتزله تا حدی مشترک است و اصل امامت ویژه این کیش است. ر.ک. اصول دین
همچنین شیعیان قرآن را کتابی محفوظ می‌دانند[۲] و همه آنها مدعی پیروی از قرآن و سنت حضرت محمد هستند و بخاطر پیروی از سنت پیامبر اسلام و دستور خداوند- شیعه تعیین جانشین پیامبر را تنها ویژه خدا و پیامبر می‌داند. از مهم‌ترین باورهای شیعه امامیه، باور به وجود و ظهور آخرین امام (مهدی) یا قائم آل محمد است.
زیر شاخه‌های شیعه
دین اسلام در اصل دارای یک مذهب و یک مرام بوده‌است. اما این دین به مرور زمان به زیر شاخه‌های بسیار دسته‌بندی گردید که حتی ۷۲ زیرگروه نیز گفته شده‌است. شیعیان نیز از سده دوم هجری به بعد به چندین زیرگروه منشعب شده‌اند. امروز بیشتر شیعیان را «شیعیان دوازده امامی» تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین مذاهب دیگری که از شیعه منشعب شده‌اند، عبارتند از اسماعیلیان، زیدیه، کیسانیه، واقفیه و فطحیه. تمام این مذاهب علی رغم تفاوتهای آشکار اعتقادی و فقهی در مسأله ضرورت «امامت» اشتراک نظر دارند. البته تفسیر هر یک از امام و مصداق آن منحصربفرد است.
[ویرایش] خاستگاه
کسانی که بعدها شیعه نامیده شدند معتقد به انتخاب خلیفه توسط خدا و ابلاغ آن توسط پیامبر هستند و بنابراين بر اساس حدیث غدیر علی پسر ابوطالب را خلیفه بر حق می‌دانند و دیگران که بعدها اهل سنت نام گرفتند آنچه را در عمل واقع شده و سیره اصحاب پیامبر است، مشروع می‌دانند. بنابراين خلفای انتخابی بعد پیامبر را به ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان و علی می‌دانند.
شیعیان بر این باورند که محمد در زمان حیات خود برای خود جانشینی تعیین کرد و پسر عمو و دامادش علی بن ابیطالب را به عنوان امام و خلیفه پس از خود اعلام نمود. بنابراين آنها خود را مذهب اصیل اسلام و سایر مسلمانان را منحرف می‌دانند. شیعیان بر این باورند که شیعه فرقه انشعابی یا ساختگی نیست و خاستگاه آن دفاع از اسلام و ولایت و عدل است.
همچنین شیعیان در اثبات اصلیت خود به روایاتی از پیامبر اسلام استناد می‌کنند، که در آنها به «شیعه علی» اشاره شده‌است. از جمله زمانی پیامبر رو به امام علی کرد و گفت: «سوگند به آن که جانم به دست اوست این شخص - علی - و کسانی که شیعه و پیرو اویند در قیامت رستگارند.» [۳]
در مقابل امروزه بعضی از اهل سنت شیعه را مذهبی ساختگی دانسته و آن را به عبد الله بن سبا نسبت می‌دهند. البته برخی اهل سنت بین فقه جعفری -آموزه‌های فقهی امام صادق- با مذهب تشیع تفاوت قائلند. نظیر شیخ شلتوت مفتی اعظم الازهر که مذهب جعفری را نظیر مذاهب چهارگانه اهل سنت معتبر می‌دانست.
عقاید
شیعه معتقد است قرآن و سنت پیامبر اسلام برای ایمان حقیقی لازم ولی ناکافی است. یک مسلمان برای شناخت وظیفه خود و سلوک به سوی خدا در هر زمان نیازمند پیشوایی است، که راه شناس و درستکار باشد و او را به سوی خدا راهنمایی کند؛ در غیر این صورت هر کس بر اساس تشخیص شخصی‌اش امر دین را تفسیر می‌کند و گمراه می‌گردد. این پیشوا حجتی است که توسط خدا انتخاب و توسط پیامبر و امامان پیشین به مسلمانان معرفی می‌گردد. بنابراين امامت مفهومی بسیار بنیادی است و امام ویژگیها و مسئولیت‌های متعددی از جمله تبیین و تفسیر دین و هدایت مردم دارد. خلافت پایین مرتبه‌ترین سطح وظایف امام است و تنها وقتی امام به خلافت دست می‌یابد که مسلمانان او را بخواهند و یاری نمایند. چنانکه امام علی در اوان خلافت می‌گوید:
«اگر نبود حضور حاضران و اقامه حجت به واسطه یاران و اگر نبود عهدی که خدا از آگاهان گرفته‌است تا بر ستمگری ظالم و ستم بر مظلوم آرام نگیرند، افسار شتر خلافت را وا می‌نهادم.(خلافت را نمی‌پذیرفتم.)»[۵]
جغرافيا تشيع
بیشتر شیعیان دوازده امامی در ایران، عراق، آذربایجان، لبنان، افغانستان، پاکستان و حاشیه خلیج فارس زندگی می‌کنند. طبق آمار ۸۹ درصد مردم ایران[۶] و ۶۰ تا ۶۵ درصد مردم عراق [۷] و ۳۰ درصد مردم کویت[۸] و ۱۶ درصد مردم امارات متحده عربی [۹] شیعه دوازده امامی هستند. اما در خصوص شیعیان لبنان، آذربایجان، عربستان سعودی، بحرین و قطر آمار دقیقی در دست نیست. همچنین طبق آمار و ۲۰ درصد مردم پاکستان [۱۰] شیعه هستند که بخشی از آنها بخصوص در کشمیر اسماعیلی هستند. شیعیان یمن که در نقشه نشان داده نشده‌است، عمدتا از زیدیه هستند، اما از آنها نیز آمار دقیقی در دست نیست.
http://www.msa7a.net/pic/uploads/f2673923ec.jpg (http://www.msa7a.net/pic)
همچنین طبق نقشه مقابل بخشی از مردم ترکیه و سوریه نیز علوی هستند.
شیعه یکی از دو مذهب اصلی دین اسلام است. شیعه، به معنای پیرو، عنوانی است که شیعیان دست کم از هجری به کار می‌برده‌اند و منظور «شیعهٔ امام علی» است. همچنین شیعیان دوازده‌امامی با نام «امامیه» نیز خوانده شده‌اند. برخی از اهل سنت ،بویژه در سده‌های گذشته، شیعیان را «رافضی» می‌خوانده‌اند.
«اما اصطلاحاً به مکتب و مذهبی گفته می‌شود که پیروی از اهل بیت پیامبر را در جمیع ابعاد اسلام، اعم از اعتقادی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، مسائل عبادی و حتّی در زندگی فردی و اجتماعی، واجب و لازم می‌داند . مراد از پیروی اهل بیت این نیست که در مکتب تشیّع، قرآن و سنت عمل نمی‌شود، بلکه مراد آن است که قرآن و سنّت، باید از طریق اهل بیت به دست آورده شده، وانگهی به آن دو عمل شود .»[۱]
شیعه یکی از زیر شاخه‌های اسلام است که بعد از اختلاف بین اصحاب پیامبر بر سر تعیین جانشین او پیدا شد. باورهای سازمان‌یافته و کلامی شیعه امروز بر این است که تبیین و تفسیر امر دین پس از پیامبر و اداره امور مسلمانان بر عهده اشخاصی است، که از سوی خدا معین شده و دارای ویژگیهایی همچون عصمت و عدالت هستند، این افراد امام نامیده می‌شوند. نخستین امام شیعیان علی است. بر پایه باور شیعه، طبق احادیث متواتر محمد بارها پیش از درگذشتش و به ویژه در غدیر خم آشکارا به جانشینی او تصریح کرده بود.
بنیاد باورها
شیعیان علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند. اصل عدل بین شیعیان و معتزله تا حدی مشترک است و اصل امامت ویژه این کیش است. ر.ک. اصول دین
همچنین شیعیان قرآن را کتابی محفوظ می‌دانند[۲] و همه آنها مدعی پیروی از قرآن و سنت حضرت محمد هستند و بخاطر پیروی از سنت پیامبر اسلام و دستور خداوند- شیعه تعیین جانشین پیامبر را تنها ویژه خدا و پیامبر می‌داند. از مهم‌ترین باورهای شیعه امامیه، باور به وجود و ظهور آخرین امام (مهدی) یا قائم آل محمد است.
زیر شاخه‌های شیعه
دین اسلام در اصل دارای یک مذهب و یک مرام بوده‌است. اما این دین به مرور زمان به زیر شاخه‌های بسیار دسته‌بندی گردید که حتی ۷۲ زیرگروه نیز گفته شده‌است. شیعیان نیز از سده دوم هجری به بعد به چندین زیرگروه منشعب شده‌اند. امروز بیشتر شیعیان را «شیعیان دوازده امامی» تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین مذاهب دیگری که از شیعه منشعب شده‌اند، عبارتند از اسماعیلیان، زیدیه، کیسانیه، واقفیه و فطحیه. تمام این مذاهب علی رغم تفاوتهای آشکار اعتقادی و فقهی در مسأله ضرورت «امامت» اشتراک نظر دارند. البته تفسیر هر یک از امام و مصداق آن منحصربفرد است.
[ویرایش] خاستگاه
کسانی که بعدها شیعه نامیده شدند معتقد به انتخاب خلیفه توسط خدا و ابلاغ آن توسط پیامبر هستند و بنابراين بر اساس حدیث غدیر علی پسر ابوطالب را خلیفه بر حق می‌دانند و دیگران که بعدها اهل سنت نام گرفتند آنچه را در عمل واقع شده و سیره اصحاب پیامبر است، مشروع می‌دانند. بنابراين خلفای انتخابی بعد پیامبر را به ترتیب ابوبکر، عمر، عثمان و علی می‌دانند.
شیعیان بر این باورند که محمد در زمان حیات خود برای خود جانشینی تعیین کرد و پسر عمو و دامادش علی بن ابیطالب را به عنوان امام و خلیفه پس از خود اعلام نمود. بنابراين آنها خود را مذهب اصیل اسلام و سایر مسلمانان را منحرف می‌دانند. شیعیان بر این باورند که شیعه فرقه انشعابی یا ساختگی نیست و خاستگاه آن دفاع از اسلام و ولایت و عدل است.
همچنین شیعیان در اثبات اصلیت خود به روایاتی از پیامبر اسلام استناد می‌کنند، که در آنها به «شیعه علی» اشاره شده‌است. از جمله زمانی پیامبر رو به امام علی کرد و گفت: «سوگند به آن که جانم به دست اوست این شخص - علی - و کسانی که شیعه و پیرو اویند در قیامت رستگارند.» [۳]
در مقابل امروزه بعضی از اهل سنت شیعه را مذهبی ساختگی دانسته و آن را به عبد الله بن سبا نسبت می‌دهند. البته برخی اهل سنت بین فقه جعفری -آموزه‌های فقهی امام صادق- با مذهب تشیع تفاوت قائلند. نظیر شیخ شلتوت مفتی اعظم الازهر که مذهب جعفری را نظیر مذاهب چهارگانه اهل سنت معتبر می‌دانست.
عقاید
شیعه معتقد است قرآن و سنت پیامبر اسلام برای ایمان حقیقی لازم ولی ناکافی است. یک مسلمان برای شناخت وظیفه خود و سلوک به سوی خدا در هر زمان نیازمند پیشوایی است، که راه شناس و درستکار باشد و او را به سوی خدا راهنمایی کند؛ در غیر این صورت هر کس بر اساس تشخیص شخصی‌اش امر دین را تفسیر می‌کند و گمراه می‌گردد. این پیشوا حجتی است که توسط خدا انتخاب و توسط پیامبر و امامان پیشین به مسلمانان معرفی می‌گردد. بنابراين امامت مفهومی بسیار بنیادی است و امام ویژگیها و مسئولیت‌های متعددی از جمله تبیین و تفسیر دین و هدایت مردم دارد. خلافت پایین مرتبه‌ترین سطح وظایف امام است و تنها وقتی امام به خلافت دست می‌یابد که مسلمانان او را بخواهند و یاری نمایند. چنانکه امام علی در اوان خلافت می‌گوید:
«اگر نبود حضور حاضران و اقامه حجت به واسطه یاران و اگر نبود عهدی که خدا از آگاهان گرفته‌است تا بر ستمگری ظالم و ستم بر مظلوم آرام نگیرند، افسار شتر خلافت را وا می‌نهادم.(خلافت را نمی‌پذیرفتم.)»[۵]
جغرافيا تشيع
بیشتر شیعیان دوازده امامی در ایران، عراق، آذربایجان، لبنان، افغانستان، پاکستان و حاشیه خلیج فارس زندگی می‌کنند. طبق آمار ۸۹ درصد مردم ایران[۶] و ۶۰ تا ۶۵ درصد مردم عراق [۷] و ۳۰ درصد مردم کویت[۸] و ۱۶ درصد مردم امارات متحده عربی [۹] شیعه دوازده امامی هستند. اما در خصوص شیعیان لبنان، آذربایجان، عربستان سعودی، بحرین و قطر آمار دقیقی در دست نیست. همچنین طبق آمار و ۲۰ درصد مردم پاکستان [۱۰] شیعه هستند که بخشی از آنها بخصوص در کشمیر اسماعیلی هستند. شیعیان یمن که در نقشه نشان داده نشده‌است، عمدتا از زیدیه هستند، اما از آنها نیز آمار دقیقی در دست نیست.
http://www.msa7a.net/pic/uploads/f2673923ec.jpg (http://www.msa7a.net/pic)
همچنین طبق نقشه مقابل بخشی از مردم ترکیه و سوریه نیز علوی هستند.