اهميت هجرت ورود پيامبر و مسلمانان به مدينه ، فصل تازه اي در زندگي پيغمبر اکرم (ص ) و
اسلام گشود. مانند کسي که از يک محيط آلوده و خفقان آور به هواي آزاد و سالم
پناه برد. بي جهت نيست که هجرت در راه خدا و براي گسترش دين خدا برابر با
جهاد است و اين همه عظمت دارد.
هجرت ، يعني دست از همه علاقه هاي قبلي کشيدن و پا بر روي عادات و آداب
کهنه نهادن و به سوي زندگي نوين رفتن . رفتن شخص از جهل به سوي نور و دانايي ،
هجرت است . رفتن از ناپاکي به سوي پاکي هجرت است . هجرت پيامبر (ص ) و
مسلمانان ازمکه (محيط اختناق و آلودگي و کينه ) به سوي مدينه (شهر صفا و نصرت و
برادري ) و به سوي پي ريزي زندگي اجتماعي اسلامي ، نخستين گام بلند در پيروزي و
گسترش اسلام و جهاني شدن آن بود. نظر به اهميت هجرت بود که بعدها در زمان
خليفه دوم به پيشنهاد علي (ع )، اين سال مبدا تاريخ اسلام يعني (هجري ) شد.
نخستين گام وقتي پيامبر اکرم (ص ) آن همه استقبال و شادي و شادماني را از مردم مدينه
ديد، اولين کاري که کرد اين بود که ، طرح ساختن مسجدي را براي مسلمانان پي افکند.
مسجد تنها محلي براي خواندن نماز نبود. در مسجد تمام کارهاي قضائي و اجتماعي
مربوط به مسلمانان انجام مي شد.
مسجد مرکز تعليم و تربيت و اجتماعات اسلامي از هر قبيل بود. شعرا اشعار
خود را در مسجد مي خواندند. مسلمانان در کنار هم و پيامبر اکرم (ص ) در کنار آنها
با عشق و علاقه به ساختن مسجد پرداختند. پيامبر اکرم (ص ) خود سنگ بر دوش
مي کشيد و مانند کارگر ساده اي کار مي کرد. اين مسجد همان است که اکنون با عظمت
برجاست و بعد از مسجد الحرام ، دومين مسجد جهان است .
پيامبر بين دو قبيله "اوس " و "خزرج " که سالها جنگ بود،
صلح و آشتي برقرار
کرد. بين "مهاجران " و مردم مدينه که مهاجران را در خانه هاي خود پذيرفته بودند
يعني "انصار"، پيمان برادري برقرار کرد. پيامبر (ص )، توحيد اسلامي و پيوند
اعتقادي و برادري را جايگزين روابط قبيلگي کرد. با منشوري که صادر فرمود، در
حقيقت "قانون اساسي " جامعه اسلامي را در مدينه تدوين کرد و مردم مسلمان را در
حقوق و حدود برابر اعلام فرمود. طوايف يهود را که در داخل و خارج مدينه بسر
مي بردند امان داد.
بطور خلاصه ، پيامبر (ص ) از مردمي کينه توز، بي خبر از قانون و نظام اجتماعي
و گمراه ، جامعه اي متحد، برادر، بلند نظر و فداکار بوجود آورد. بتدريج از سال دوم
برابر حملات دشمنان اسلام ، اقدامات رزمي و دفاعي صورت گرفت
جنگها يا غزوه هاي پيغمبر ( ص ) دشمن کينه توز ديرين اسلام يعني کفار مکه ، در صدد بودند، به هر صورتي امکان
دارد - جامعه نو پاي اسلامي را با شکست مواجه کنند - بدين جهت به جنگهايي دست
زدند. پيامبر اکرم (ص ) نيز براي دفاع دستور آمادگي مسلمانان را صادر فرمود.
بنابراين در مدينه از آغاز گسترش اسلام جنگهايي اتفاق افتاده است که به اختصار
از آنها ياد مي کنيم . اين نکته را هم بايد بياد داشت که : جنگهايي که رسول اکرم
(ص ) شخصا در آن شرکت فرموده است ، "غزوه " و بقيه جنگهايي را که در زمان پيامبر
(ص ) واقع شده ، "سريه " مي نامند.
غزوه بدر در سال دوم هجرت جنگ بدر پيش آمد. در اين جنگ نابرابر تعداد لشکر دشمن
950نفر بود، با آمادگي رزمي ، اما عده مسلمانان فقط 313نفر بود.
مسلمانان با نيروي ايمان و با فداکاري کامل جنگيدند و در مدتي کوتاه دشمنان
خود را شکست دادند. کفار با 70کشته و 70اسير و بر جاي گذاشتن غنائم جنگي بسيار
فرار کردند. و دشمن سرسخت اسلام ابو جهل نيز در جنگ کشته شد. اين پيروزي سر فصل
پيروزيهاي ديگر شد.
تغيير قبله در همين سال از سوي خداوند متعال ، دستور آمد مسلمانان از سوي "بيت المقدس "
بسوي "کعبه " نماز بگزارند. علت اين امر آن بود که ، يهوديان نداشتن قبله ديگري را
براي اسلام دين کامل ، نقص شمردند و به جهاني بودن اسلام باور نداشتند. مسجد
ذو قبلتين (داراي دو قبله ) يادگار آن واقعه مهم است .
جنگ احد يک سال بعد از جنگ بدر، دشمنان اسلام با تجهيزاتي سه برابر جنگ بدر، به
قصد انتقام به سوي مدينه حرکت کردند. پيامبر (ص ) با ياران مشورت کرد و در
نتيجه قرار شد در کناره کوه احد، صف آرائي کنند. در آغاز جنگ ، مسلمانان - با
عده کم ، ولي با نيروي ايمان زياد - پيروز شدند، ولي بخاطر آن که محافظان دره اي
که در پشت بود، سنگر را به طمع غنيمتهاي جنگي ترک کردند، شکستي بر لشکريان
اسلام وارد شد و عده اي از جمله حمزه عموي دلاور پيامبر (ص ) کشته شدند، ولي بر اثر
فداکاريهاي علي (ع ) که زخم بسيار برداشته بود و ديگر دلاوران و شيوه تازه اي که
پيامبر (ص ) در جنگ احد به کار بست ، ديگربار مسلمانان گرد آمدند و به تعقيب
دشمن زبون شده پرداختند و سرانجام اين جنگ به پيروزي انجاميد.
غزوه خندق يا ( احزاب ) جمعي از يهوديان از جمله قبيله "بنی نضير" در مدينه بسر مي بردند. پيامبر
(ص ) در ابتدای کار، با آنان پيمان دوستی و همکاری بست ولی اينان هميشه با نفاق
و دورويي ، درصدد بودند که ضربت خود را بر اسلام وارد کنند. پيامبر مکرم (ص ) با
همه رافت و رحمت ، در برابر نفاق و توطئه ، گذشت نمي فرمود و منافق را تنبيه
مي کرد.
طايفه بنی نضير وقتی در مدينه نقشه های خود را نقش بر آب ديدند، با مشرکان
مکه و چند طايفه ديگر همدست شدند و در سال پنجم هجرت ، سپاه عظيمی که شامل ده
هزار نفر مرد شمشير زن بود به فرماندهی ابوسفيان به قصد ريشه کن کردن اسلام به
مدينه حمله کردند. زمان آزمايش و فداکاری بود. مسلمانان با مشورت سلمان فارسی
و پذيرش پيامبر مکرم (ص )، خندقی در اطراف مدينه کندند. دشمن به مدينه آمد.
يکباره با خندقی وسيع روبرو شد. يهوديان "بنی قريظه " مانند ديگر يهوديان بنای
خيانت و نفاق گذاشتند. لحظه های سخت و بحرانی در پيش بود.
پيامبر مکرم (ص ) با طرحهای جالب جنگی صفوف دشمن را آشفته ساخت . عمرو بن
عبدود، سردار کم نظير مکه در جنگ تن به تن با علی (ع ) کشته شد، با ضربتی که از
عبادت جن و انس بيشتر ارزش داشت ضربتی کاری و موثر، دشمن به وحشت افتاد.
بدبينی بين مهاجمان و يهوديان - کمی آذوقه - تندبادهای شديد شبانه - خستگی زياد
- همه و همه باعث شد که ، پيروزی نصيب لشکر اسلام گردد و لشکريان کفر به سوی مکه
فرار کنند.
سال ششم هجرت - صلح حديبيه پيامبر اکرم (ص ) در پی رؤيای شيرينی ديد که ، مسلمانان در مسجد الحرام
مشغول انجام فريضه حج هستند. به مسلمانان ابلاغ فرمود برای سفر عمره در ماه
ذيقعده آماده شوند. همه آماده سفر شدند. قافله حرکت کرد.
چون اين سفر در ماه حرام انجام شد و مسلمانان جز شمشيری که هر مسافر همراه
خود مي برد چيزی با خود نداشتند و از سوی ديگر با مقاومت قريش روبرو شدند و بيم
خونريزی بسيار بود، پيامبر (ص ) با مکيان پيمانی برقرار کرد که به "پيمان حديبيه "
شهرت يافت . مطابق اين صلح نامه پيامبر (ص ) و مسلمانان از انجام عمره صرف نظر
کردند. قرار شد سال ديگر عمل عمره را انجام دهند. اين پيمان ، روح مسالمت جوئی
مسلمانان را بر همگان ثابت کرد. زيرا قرار شد تا ده سال حالت جنگ بين دو طرف
از بين برود و رفت و آمد در قلمرو دو طرف آزاد باشد. اين صلح در حقيقت پيروزی
اسلام بود، زيرا پيامبر (ص ) از ناحيه دشمن داخلی خطرناکی آسوده خاطر شد و مجال
يافت تا فرمانروايان کشورهای ديگر را به اسلام دعوت فرمايد.
نامه های رسول مکرم ( ص ) به پادشاهان مي دانيم که به موجب آيات قرآن ، دين اسلام ، دين جهانی و پيامبر خاتم (ص )،
آخرين سفير الهی به جانب مردم است . بنابراين ماموريت ، حضرت محمد (ص ) به
سران معروف جهان ، مانند: خسرو پرويز (پادشاه ايران )، هرقل (امپراطور روم )،
مقوقس (فرمانروی مصر) و... نامه نوشت و آنها را به دين اسلام دعوت کرد.
نامه های حضرت که هم اکنون موجود است ، روشن و قاطع و کوتاه بود. اين نامه ها
را مامورانی با ايمان ، فداکار و با تجربه برای فرمانروايان مي بردند. در اين
نامه ها پيامبر (ص ) آنها را به اسلام و کلمه حق و برادری و برابری دعوت مي کرد و
در صورت نافرماني ، آنها را از عذاب خداوند بيم مي داد. همين پيامها زمينه
گسترش جهانی اسلام را فراهم آورد.
جنگ خيبر خيبر يا بهتر بگوييم وادی خيبر، هفت دژ بود، در سرزمين حاصلخيزی در شمال
مدينه به فاصله سی و دو فرسنگ ، که پناهگاه مهم يهوديان بود. يهوديان بيش از
پيش توطئه مي کردند و مزاحم مسلمانان بودند.
پيامبر اسلام (ص ) تصميم گرفت اين افراد منافق را سر جای خود بنشاند و شر
آنها را دفع کند. بدين جهت دستور فرمود مسلمانان برای فتح خيبر عازم آن ديار
شوند. پس از تلاش و مقاومت بسيار اين سنگرها - يکی پس از ديگری - فتح شد. پس
از فتح دژهای خيبر يهوديانی که در قريه "فدک " - در 140 کيلومتری مدينه مي زيستند
- بدون جنگ و مقاومت تسليم شدند و سرپرستی پيامبر (ص ) را بر خود پذيرفتند.
برابر قوانين اسلام ، جاهايی که بدون جنگ تسليم مي شوند مخصوص پيامبر (ص ) است .
اين قريه را رسول مکرم (ص ) به دخترش فاطمه زهرا (س ) بخشيد، که ماجرای غصب
آن ، تا زمان عمر بن عبد العزيز در تاريخ ثبت است و ما در زندگی نامه فاطمه
زهرا (س ) از آن سخن مي گوييم .
فتح مکه در سال هشتم هجرت جريانی پيش آمد، که پيمان شکنی قريش را ثابت مي نمود.
بدين جهت پيامبر مکرم (ص )، تصميم گرفت مکه را فتح کند و آن را از ناپاکی بتها
و بت پرستها پاک سازد. بنابراين با رعايت اصل غافلگيري ، بی آنکه لحظه فرمان
حرکت و مسير و مقصد حرکت برای کسی روشن باشد، پيامبر (ص ) روز دهم ماه رمضان ،
فرمان حرکت صادر فرمود. ده هزار سرباز مسلمان به حرکت آغاز کرد.
شهر مکه بدون مقاومت تسليم شد. پيامبر (ص ) و مسلمانان وارد زادگاه پيامبر
(ص ) شدند. بتها در هم شکسته شد و اسلام به پيروزی بزرگی نائل آمد.
در اين فتح ، پيامبر (ص ) که اختيار کامل داشت و مي توانست از دشمنان
سرسخت ديرين خود انتقام بگيرد، همه را مورد عفو و رحمت قرار داد و به تمام
جهان ثابت کرد که هدف اسلام گسستن بندهای اسارت و بندگی از دست و پای افراد
بشر است و فراخواندن آنها به سوی "الله " و نيکی و پاکی و درستي . از اين سال به
بعد، گروه گروه به اسلام روی آوردند و با احکام حيات بخش و انسان ساز آن ، آشنا
شدند.
پس از فتح مکه ، غزوه حنين و غزوه طائف و غزوه تبوک و... اتفاق افتاد. در
دو غزوه اول پيروزی با مسلمانان بود، اما در غزوه تبوک ، اگر چه پيامبر (ص ) با
دشمن رو به رو نشد و نبردی نکرد، ولی يک سلسله بهره های معنوی و روانی - در اين
غزوه بسيار پرمشقت - عايد مسلمانان گرديد. پيامبر (ص ) با اين سفر پر رنج ، راه
را برای فتح شام و روم هموار ساخت و شيوه جنگ با قدرتهای بزرگ را به اصحاب
وفادار خود آموخت .
فوت فرزند دلبند پيامبر ( ص ) در سالهای گذشته پيامبر اسلام (ص ) با مرگ سه فرزند خود به نامهای قاسم و
طاهر و طيب و سه دختر به نامهای زينب و رقيه و ام کلثوم رو به رو شد و در فراق
آنها متاثر گرديد.
اما اين بار کودک دلبندش ابراهيم که از ماريه بود، قلب حساس پيامبر
مکرم (ص ) را سخت آزرده کرد. پيامبر (ص ) در حالی که ابراهيم را در آغوش داشت
و آن نو گل بوستان رسالت جان به جان آفرين تسليم مي کرد، اين کلمات آتشين را
فرمود:
"ابراهيم عزيز! کاری از ما برای تو ساخته نيست . مقدر الهی نيز بر نمي گردد.
چشم پدرت در مرگ تو گريان و دل او اندوهبار است ، ولی هرگز سخنی را که موجب
خشم خداوند باشد، بر زبان جاری نمي سازم ...".
برخی از اصحاب از گريه پيامبر (ص ) تعجب ميکردند. اما پيامبر (ص ) در
اين جا مثل همه مراحل ، به مسلمانان درسی بزرگ آموخت : درس مهر و محبت نسبت
به اولاد.
"مهر و مودت به اولاد، از عاليترين و پاکترين تجليات روح انسانی است و
نشانه سلامت و لطافت آن مي باشد" پيامبر عاليقدر (ص ) پيوسته مي فرمود:
(اکرموا اولادکم )، فرزندان خود را گرامی داريد و نسبت به آنها مهر بورزيد. باري ،
يگانه فرزندی که از آن حضرت به يادگار ماند و رشته تابناک ولايت و امامت را
- در صفحه روزگار - پايدار ساخت ، دخت ارجمند آن سرور (ص ) يعنی فاطمه زهرا (س )
زوجه وصی آن حضرت ، علی (ع ) بود.
حجة الوداع " آخرين سفر پيامبر ( ص ) به مکه " چند ماه از عمر پربار پيامبر عاليقدر اسلام (ص ) باقی نمانده بود. سال دهم هجرت
بود. پيامبر (ص ) اعلام فرمود: مردم برای انجام مراسم عظيم حج آماده شوند. بيش
از صد هزار نفر گرد آمدند. پيامبر مکرم (ص )، با پوشيدن دو پارچه سفيد، از مسجد
شجره در نزديک مدينه احرام بست و مسلمانان نيز همچنين .
صدای گوش نواز: لبيک اللهم لبيک ، لا شريک لک لبيک ، در فضا طنين انداز
شد. هزاران نفر اين ندای ملکوتی پيامبر (ص ) را تکرار مي کردند. شکوه عظيمی بود:
وحدت اسلامي ، برابری و برادری تبلور يافت .
پيامبر مکرم (ص )، برای اولين و آخرين بار مراسم و مناسک حج را، به
مسلمانان آموخت . اين سفر بزرگ نمايشگر ثمرات بزرگ و تلاشهای چند ساله پيغمبر
اکرم (ص ) بود که جان و مال و زندگی خود را، خالصانه در راه تحقق آرمانهای اسلامی
و فرمانهای الهی بذل کرد، و پيامهای الهی را به مردم جهان رسانيد. پيامبر (ص )
در سرزمين عرفات - پس از نماز ظهر و عصر - هزاران نفر از مسلمانان پاک اعتقاد
را، مخاطب ساخته چنين فرمود:
"ای مردم ! سخنان مرا بشنويد - شايد پس از اين شما را در اين نقطه ملاقات
نکنم - ای مردم ، خونها و اموال شما بر يکديگر تا روزی که خدا را ملاقات نمائيد
مانند امروز و اين ماه ، محترم است و هر نوع تجاوز به آنها، حرام است ".
سپس مردم را به برابری و برادری فراخواند و به رعايت حقوق بانوان سفارش
کرد و از شکستن حدود الهی بيم داد و از ستمکاری و تجاوز به حقوق يکديگر بر حذر
داشت و به تقوی توصيه کرد.
در صحنه غدير خم وقتی پيامبر اکرم (ص ) و دهها هزار نفر در بازگشت به مدينه به محلی به نام
غدير خم رسيدند، امين وحي ، جبرئيل بر پيامبر (ص ) وارد شد و پيام الهی را بدين
صورت به پيامبر (ص ) ابلاغ کرد:
"ای پيامبر، آنچه از سوی خداوند فرستاده شده به مردم برسان و اگر پيام الهی
را مردم نرسانی رسالت خود را تکميل نکرده اي ، خداوند تو را از شر مردم حفظ
مي کند".
مردم مي پرسيدند آن چه چيزی است که کامل کننده دين است و بی آن ، دين حق
کامل نيست ؟ آن آخرين اقدام پيامبر (ص ) است برای تعيين خط وصايت و امامت .
پيامبر (ص ) بايد - به امر خدا - تکليف مردم را پس از خود معين کند.
در زير آفتاب سوزان و در روی رملها و شنهای داغ بيابان ، ضمن خطبه بلندي ،
پيامبر (ص )، حضرت علی (ع ) را، به عنوان "ولي " و "جانشين " خود، به مردم معرفی
فرمود، و به ويژه اين جمله را - که محدثان شيعه و سنی همه نقل کرده اند - گفت :
من کنت مولاه فعلی مولاه ...
مردم در آن روز که هجدهم ماه ذيحجه بود، با حضرت علی (ع ) بيعت کردند.
دو ماه و چند روز بعد، در اواخر صفر سال يازدهم هجري ، پيغمبر اکرم (ص )
در مدينه چشم از جهان فروبست و در جوار مسجدی که خود ساخته بود مدفون شد.
اين قبر منور، امروز زيارتگاه نزديک به يک ميليارد مردم مسلمان جهان
است .
قرآن و عترت حديثی از پيامبر گرانقدر اسلام (ص ) نقل شده است بدين صورت :
"انی تارک فيکم الثقلين ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا: کتاب الله و عترتی
اهل بيتي ".
يعني : من در ميان شما دو چيز گرانبها مي گذارم ، تا از آن دو پيروی نماييد،
هرگز گمراه نمي شويد. اين دو چيز گرانبها عبارتند از: کتاب خدا (قرآن ) و عترتم
(اهل بيت من ).
قرآن قرآن شامل آياتی است که در مدت 23سال بتدريج بر حضرت محمد (ص ) نازل شده
است . قرآن شامل 114سوره کوتاه و بلند و نزديک 6400آيه است . همه سوره های
قرآن با (بسم الله الرحمن الرحيم ) آغاز مي شود، جز سوره "برائة " يا "توبه ". تنظيم
آيات قرآن بر مبنايی است که شخص پيامبر اکرم (ص ) دستور فرموده است .
سوره هايی که در مکه نازل شده "مکي " و آنها که در مدينه نازل شده است
"مدني " ناميده مي شود. هر سوره ، نامی دارد که آن نام ، در متن سوره آمده است ،
مانند: نحل ، بقره ، علق و... به محض اين که يک سوره يا يک آيه يا چند آيه بر
پيغمبر (ص ) نازل مي شد افراد مورد اعتمادی که به آنها "نويسندگان وحي " می گفتند،
آيات را مي نوشتند. معروفترين آنها عبارتند از: علی بن ابيطالب (ع ) - عبد الله
بن مسعود - زيد بن ثابت - معاذ بن جبل - ابی بن کعب و...، امتياز قرآن بر ديگر
کتابهای آسمانی اينست که ، در قرآن کوچکترين تحريف و تغييری وارد نشده است .
قرآن معجزه باقيه و هميشگی پيامبر اکرم (ص ) است . در چند جای قرآن بصراحت
آمده است که اگر در قرآن شک و ترديد داريد چند سوره ، حتی يک سوره کوچک که سه
آيه است ، مانند آن را بياورند که هرگز دشمنان اسلام به چنين کاری توفيق نيافته و
نخواهند يافت .
قرآن فقط از جهت لفظ و فصاحت و شيوايی معجزه نيست ، بلکه از جهت معنی و
دارا بودن احکام و نظامات استوار و قوانين ابدی نيز معجزه است - هر چه علم
بشر پيشرفت کند و پرده از اسرار جهان برگرفته شود، رمز جاودانی اسلام و قرآن
روشنتر خواهد شد - قرآن تاکنون به بيش از صد زبان دنيا و به فارسی و انگليسی و
فرانسوي ، چندين بار ترجمه شده است . در قرآن بيش از همه چيز، به پرستش خدای
واحد و صفات جلال و جمال خداوند و عظمت دستگاه آفرينش و سير در آفاق و عوالم
طبيعی و مطالعه در احوال گذشتگان و قوانين و احکام عبادي ، اجتماعی و قضائی و
روز رستاخيز و سرگذشت انبيا بزرگ الهی و پند گرفتن از زندگانی اقوام گذشته
توجه داده شده است .
برای اينکه بتوانيم به لطف ظاهر و باطن عميق قرآن پی ببريم بايد - در درجه
اول - با زبان فصيح و بليغ قرآن آشنا شويم .
قرآن راهنمايی است راستگو، پايدار و خيرخواه .
عترت يا اهل بيت همان علی (ع ) و فرزندان پاک گوهرش و نيز فاطمه زهرا (س ) دختر بسيار عزيز
و فداکار پيامبر اکرم (ص ) است که از طرف پدر بزرگوار خود به (ام ابيها) يعنی
مادر پدرش ملقب گرديد. علی (ع ) وصی و جانشين و امامی است که بارها پيامبر (ص )
او را جانشين خود و در حکم هارون نسبت به موسی (ع ) معرفی مي فرمود و فرزندانی که
از صلب علی (ع ) و بطن پاک فاطمه زهرا (س ) به وجود آمدند و آخر آنها به حضرت
مهدی موعود (عج ) ختم مي شود همه معصوم و از رجس و گناه بدورند. اولاد ديگر از اين
شجره طيبه نيز بسيارند و در همه جا و همه وقت منشا خير و برکت و فضل و فضيلت
بوده و هستند.
زنان پيامبر ( ص ) پيامبر اکرم (ص ) در طول عمر نه زن داشته است و اين امر زاييده اوضاع
و احوال جامعه آن روز و موقعيت شخصی آن حضرت بوده است . پيش از اسلام تعدد
زوجات به نحو گسترده و نامحدودی در ميان اقوام مختلف رواج داشته است . بعدها
اسلام تا چهار زن را اجازه داد، آن هم به شرطبرقراری عدالت بين آنان .
مي دانيم که پيامبر (ص ) تا 25سالگی زن نگرفت و در 25سالگی با خديجه (س )
که 15سال از پيامبر (ص ) بزرگتر بود ازدواج کرد و در حدود 25سال تنها با خديجه
بود. پس از فوت خديجه (س ) با زن بيوه ديگری به نام سوده ازدواج کرد. سپس با
عايشه ازدواج فرمود. زنان ديگری که پيغمبر (ص ) گرفت ، به غير از سوده ، همه بعد
از عايشه بودند و همه اينها بيوه زن و بزرگسال بودند. پيامبر حق و عدالت و
نوبت را درباره آنها کاملا رعايت مي فرمود و با همه به مهربانی رفتار مي کرد.
زنانی که پيغمبر اکرم (ص ) مي گرفت ، يا از بيوه زنانی بودند بی سرپرست که
شوهرشان در جنگ شهيد شده بودند، يا از اسيران جنگی بودند که در خانه پيغمبر (ص )
با نهايت احترام زندگی مي کردند. ازدواجهای پيغمبر (ص ) عموما و بخصوص در ده
سال آخر عمر، جنبه اجتماعی و تحبيب قلوب داشته است و خويشاوندی با قبيله ها
برای پيوند داشتن با کسانی که مسلمان شدن آنها موجب تقويت اسلام و مسلمين بوده
است . برخلاف آنچه برخی از دشمنان اسلام يا مستشرقين خارجی گفته اند، به هيچ وجه
نظر پيامبر (ص )، مسائل جنسی و لذت جويی نبوده است - بخصوص که پيامبر اکرم
(ص ) بنابر آنچه در قرآن آمده است ، يک ثلث و گاهی دو ثلث از شب را به
عبادت و تلاوت قرآن مي گذراند - و روزها نيز در مسائل اجتماعی و جنگها اشتغالات
فراوان داشته است ، و اين ازدواجها در سن جوانی نبوده است .
رفتار و خلق و خوی پيامبر ( ص ) خداوند در حق رسول مکرمش محمد بن عبد الله (ص ) مي فرمايد: "انک لعلی خلق
عظيم . براستی که بر خلق عظيمی هستي " (سوره قلم آيه 4) بنده ناتوانی چه مي تواند
در حق پيامبری که سراپا فضيلت و رحمت و منبع خير و نيکی و بزرگواری است
بگويد؟ آنچه مي گويم قطره ای است از دريا.
خوی پيامبر (ص ) و رفتار آن بزرگوار و کردار آن حضرت ، سرمشق مسلمين و بلکه
نمونه عالی همه انسانها است و در حقيقت تجسم اسلام . پيغمبر (ص ) به همه
مسلمانان با چشم برادری و با نهايت مهر و محبت رفتار مي کرد. آن چنان ساده و
بی پيرايه لباس مي پوشيد و بر روی زمين مي نشست و در حلقه ياران قرار مي گرفت که
اگر ناشناسی وارد مي شد، نمي دانست پيغمبر (ص ) کدام است . در عين سادگي ، به
نظافت لباس و بدن خيلی اهميت مي داد. وضوی پيامبر (ص ) هميشه با مسواک کردن
دندانها همراه بود. از استعمال عطر دريغ نمي فرمود. هميشه با پير و جوان مؤدب
بود. هميشه در سلام کردن پيش دستی مي کرد. تبسم نمکينی هميشه بر لبانش بود، ولی
از بلند خنديدن پرهيز داشت . به عيادت بيماران و تشيع جنازه مسلمانان زياد
مي رفت . مهمان نواز بود. يتيمان و درماندگان را مورد لطف خاص قرار مي داد.
دست مهر بر سر يتيمان مي کشيد. از خوابيدن روی بستر نرم پرهيز داشت و مي فرمود:
"من در دنيا همچون سواری هستم که ساعتی زير سايه درختی استراحت کند و سپس کوچ
کند". با همه مهر و نرمی که با زيردستان داشت در برابر دشمنان و منافقان بسيار
شدت عمل نشان مي داد. در جنگها هرگز هراسی به دل راه نمي داد و از همه مسلمانان
در جنگ به دشمن نزديکتر بود. از دشمنان سرسخت مانند کفار قريش در فتح مکه عفو
فرمود و آنها هم مجذوب اخلاق پيامبر (ص ) شدند و دسته دسته به اسلام روی آوردند.
از زر و زيور دنيا دوری مي کرد. اموال عمومی را هرچه زودتر بين مردم تقسيم مي کرد
و با آن که فرمانروا و پيامبر خدا بود، هرگز سهمی بيش از ديگران برای خود
برنمي داشت . براستی آن وجود مقدس مظهر و نمونه و سرمشق برای همگان بود.
زندگی نامه حضرت محمد ص
العرض الشجري